ارائه الگوی محتوایی برای خدمات مرجع مجازی در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ایران بر اساس بررسی عناصر و ویژگی های محتوایی خدمات مرجع مجازی در وب سایت های کتابخانه های پارلمانی و مجالس قانونگذاری جهان و نظرات کتابداران و کاربران

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی محتوایی برای خدمات مرجع مجازی در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ایران بر اساس بررسی عناصر و ویژگی های محتوایی خدمات مرجع مجازی در وب سایت های کتابخانه های پارلمانی و مجالس قانونگذاری جهان و نظرات کتابداران و کاربران انجام شده است. در بخش نخست پژوهش برای شناسایی عناصر و ویژگی های مهم خدمات مرجع مجازی ارائه شده در وب سایت های کتابخانه پارلمانی و مجالس قانونگذاری و تهیه یک سیاهه وارسی بر مبنای آنها ،از روش تحلیل محتوا، و در بخش دوم از روش پیمایشی استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه تهیه شده بر مبنای سیاهه وارسی، شامل 60 پرسش در طیف لیکرت و یک پرسش باز، بوده است. جامعه آماری پژوهش در بخش اول شامل 33 وب سایت کتابخانه پارلمانی و مجالس قانونگذاری به زبان انگلیسی از میان 185 کشور معرفی شده در وب سایت اتحادیه بین المجالس و در بخش دوم شامل 28 نفر از کتابداران و 28 نفر از کاربران کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ایران می باشد. تجزیه و تحلیل داده هابا استفاده از هر دو نوع آمار توصیفی و استنباطی، و نرم افزارهای مایکروسافت اکسل واس.پی.اس.اس. صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد عناصر و ویژگی های خدمات مرجع مجازی شناسایی شده در وب سایت های کتابخانه های پارلمانی و مجالس قانونگذاری جهان، شامل 60 ویژگی در قالب 9 مولفه اصلی تراکنش همزمان، تراکنش غیرهمزمان، وجود پیوند به منابع الکترونیکی، خدمات ارجاعی، خدمات ناوبری، خدمات مرجع مشارکتی، وجود خدمت پرسش های رایج، بازخورد و تماس با کتابخانه و منابع آموزشی است. عنصر تعامل با کتابدار مرجع از طریق پست الکترونیکی (6/63%) بالاترین فراوانی و عناصر پیوند به منابع با دسترسی آزاد، قابلیت جستجو در پیش نویس مصوبات و امکان برقراری تماس با کتابخانه از طریق وبلاگ های مرتبط با کتابخانه ( هر یک 1/6%) کمترین فراوانی را در میان کتابخانه های مورد بررسی داشته اند. در میان کتابخانه های پارلمانی کشورهای جهان ، وب سایت کتابخانه کنگره آمریکا با دارا بودن 44 ویژگی در قالب 5 مولفه اصلی، در بهترین جایگاه در ارائه خدمات مرجع مجازی قرار داشته، و کشورهای استرالیا، ژاپن، فنلاند، ترکیه و کرواسی رتبه های بعدی را دارا می باشند. همچنین کتابخانه های پارلمانی کشورهای اروگوئه، سوریه، زامبیا و اوگاندا با ارائه تنها 2 ویژگی از میان 60 ویژگی شناسایی شده پایین ترین رتبه را دارا هستند. نتایج حاصل از نظرسنجی نشان دهنده مهم بودن اکثر عناصر و ویژگی های بدست آمده از بخش نخست پژوهش برای ارائه خدمات مرجع مجازی در وب سایت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، از دیدگاه کتابداران و کاربران این کتابخانه است و تنها دو ویژگی امکان تعامل با کتابدار مرجع با استفاده از ویدئو کنفرانس، و وجود پیوند به پیش نویس مصوبات کم اهمیت یا غیر ضروری معرفی شده اند. همچنین با توجه به نظرات پاسخگویان، 21ویژگی پیشنهادی علاوه بر ویژگی های یاد شده برای ارائه خدمات مرجع مجازی در وب سایت کتابخانه مجلس مناسب است. در نهایت با توجه به نتایج بدست آمده، الگوی محتوایی پیشنهادی برای طراحی خدمات مرجع مجازی در وب سایت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ایران ارائه شده است.